Паважаныя таварышы!
Каб упэўнена глядзець у будучыню, трэба азірацца не толькі таму, у мінулае, але і, вобразна кажучы, уважліва глядзець па баках. Іншымі словамі - вучыцца не толькі на ўласных памылках, але і на памылках суседзяў.
Я ўжо казаў: у ўкраінскага крызісу дзве прычыны. Слабасць эканомікі - фактычна яе развал - і татальная карупцыя. Яны абсалютна ўзаемазвязаны. Украінскі крызіс - гэта папярэджанне ўсім. І мы абавязаны зрабіць свае высновы.
На шчасце, нас ніхто не можа абвінаваціць у разгуле карупцыі, у абыякавасці ўлады да гэтай праблемы або ў беспакаранасці карупцыянераў. Мы пастаянна і жорстка змагаемся з гэтым злом.
Гэта было, ёсць і застаецца маёй прынцыповай пазіцыяй не толькі як Прэзідэнта, але і як чалавека і грамадзяніна. Гэта ведаюць і прызнаюць усе - нават лютыя крытыкі улады.
Але ці можам мы сказаць, што нам удалося перамагчы гэта зло ў нашай краіне? На жаль, няма.
Вось некаторыя прыклады, пра якія мне далажылі зусім нядаўна.
У мінулым годзе праваахоўнымі органамі раскрытая злачынная схема, арганізаваная кіраўніцтвам Белкаапсаюза: за адкаты выдавалі дазволы на будаўніча-мантажныя працы, за хабару ажыццяўлялі незаконную рэалізацыю нерухомасці і зямельных участкаў. За продаж будынка ў цэнтры Менска патрабавалі хабар аж у паўмільёна даляраў, переплюнув нават асуджанага раней намесніка старшыні Мінскага гарвыканкама Васільева.
Дайшло да таго, што старшыня Белкаапсаюза Сідзько купіў і аформіў на дачку дом на Канарскіх астравах. Напэўна, у надзеі, што праваахоўныя органы там яго не дастануць.
Атрыманне хабараў для некаторых чыноўнікаў, здаецца, ужо ўвайшло ў сістэму.
Недалёка ад іх сышоў і Волкаў, намеснік старшыні канцэрна «Белнафтахім», затрыманы пасля атрымання чарговай часткі хабару. Арыштаваныя дзве кватэры ў Мінску, гараж, дарагія аўтамабілі, 100 тысяч долараў ЗША. Суд разбярэцца, вядома ж, адкуль гэта маёмасць у звычайнага простага чыноўніка.
За перавышэнне ўлады і незаконны ўдзел у прадпрымальніцкай дзейнасці распачата крымінальная справа ў дачыненні да намесніка старшыні Аршанскага райвыканкама Хурбатова.
Фірма яго сына, якая не мае ў Оршы ні адраса, ні тэхнікі, неаднаразова выйгравала разнастайныя будаўнічыя тэндэры. Карыслівая зацікаўленасць і заступніцтва раённага чыноўніка дапамаглі яго сынку нябедна жыць, не прыкладваючы асаблівых высілкаў.
Каб мінімізаваць карупцыйныя рызыкі, стварылі складаную сістэму дзяржзакупак.
Але гэтая сістэма чамусьці не перашкодзіла намесніку міністра спорту і турызму Нерад неаднаразова атрымліваць хабару ад камерцыйных арганізацый за перамогу ў конкурсах на пастаўку спартыўнага інвентару.
Для таго каб адбіраць годных адвакатаў і рыэлтараў, увялі ліцэнзаванне іх дзейнасці. Але тыя, хто павінен сачыць за законнасцю, узроўнем падрыхтоўкі кандыдатаў, у выніку праводзяць адбор па зусім іншым крытэрам - памеры прапанаваных ім дароў. 28 крымінальных спраў аб атрыманні хабараў на суму больш дзясяткаў тысяч даляраў ЗША распачата ў дачыненні да чыноўнікаў Міністэрства юстыцыі Грышкавец і Бярозаўскай!
На жаль, і ў судзейскім корпусе не ўсе кіруюцца толькі законам, ставячы ў аснову свае прагматычныя грашовыя інтарэсы.
У мінулым годзе суддзя суда Бабруйскага раёна і г. Бабруйска Луканская і суддзя Светлагорскага раённага суда Ващилин асуджаныя за хабар на 14 і 13 гадоў пазбаўлення волі.
У пачатку красавіка на 14 гадоў пазбаўлення волі таксама за хабар асуджаны намеснік старшыні суда Ленінскага раёна Магілёва Умараў, які абяцаў станоўча вырашыць пытанне па крымінальнай справе. А ён жа чалавек ужо немалады, красавік 1 яму споўнілася 59 гадоў, праз 14 гадоў, прыкіньце, будзе 73. Ці выйдзе ён з месцаў пазбаўлення волі, ці пабачыць яшчэ сваіх дзяцей і ўнукаў - вялікае пытанне. Так ці варта гэтага імгненная выгада? Навошта ж самому, як я казаў, соваць ў пятлю галаву?
У гэтым годзе з доказамі злачынства затрыманы старшыня Кіраўскага раённага суда Магілёўскай вобласці Клімаў і намеснік старшыні суда Ленінскага раёна Гомеля Жораў.
Папярэджваю, ніякіх паслабленняў падобным людзям, замяшаным ў карупцыі, няма, не было і не будзе!
Нават калі карупцыя пранікае ў тыя дзяржаўныя органы, якія павінны ўзначальваць барацьбу з ёй, то і там калёным жалезам мы будзем выпальваць гэтую паскуддзе.
Нядаўна, як вы ведаеце, распачата крымінальная справа ў дачыненні да ажно чатырох кіраўнікоў упраўлення Камітэта дзяржбяспекі па Гомельскай вобласці - па-мойму, на чале з начальнікам, - якія арганізавалі «заказную» праверку камерцыйнай структуры ў інтарэсах канкурэнтаў.
У суд перададзена крымінальная справа ў дачыненні да намесніка Генеральнага пракурора Архіпава, які атрымаў хабар у выглядзе залатога злітка і бутэлькі каньяку за спыненне крымінальнай справы ў дачыненні да п'янага «бяспраўніка», які здзейсніў на матацыкле дарожна-транспартнае здарэнне, у выніку якога загінула дзяўчына, якая ехала разам з ім, 1988 года нараджэння. Ўсё вырашылі замазаць, нават не пагаварылі з бацькамі загінулай ...
За атрыманне хабару па гэтай жа справе ўжо асуджаны начальнік следчага аддзялення Мінскага раённага аддзела Следчага камітэта Янушка.
Зараз расследуецца справа аб 7 эпізодах атрымання хабараў яго калегамі з Цэнтральнага раённага аддзела ўпраўлення Следчага камітэта па Мінску Супінскім, Контусем і Мацкевічам.
Старэйшы оперупаўнаважаны па асабліва важных справах галоўнага ўпраўлення па барацьбе з аргзлачыннасцю і карупцыяй Міністэрства ўнутраных спраў Саковіч за хабар у 30 тысяч даляраў аказваў камерсантам садзейнічанне ў атрыманні дазволаў на будаўніцтва шэрагу аб'ектаў у Мінску. Трэба далей паглядзець: ён хабар атрымаў і садзейнічаў, а хто вырашаў пытанні? Усіх туды трэба - у камеру, усіх! І ў адну, каб дыхаць было цяжка.
Не застаецца без увагі супрацьпраўная дзейнасць супрацоўнікаў мытных органаў, памежнай службы.
Спынены канал, па якім камерсантамі пры садзейнічанні карумпаваных супрацоўнікаў Брэсцкай мытні пад выглядам запчастак з краін Еўразвяза было ўвезена каля двухсот грузавых аўтамабіляў і аўтобусаў з ухіленнем ад выплаты плацяжоў на суму звыш 3 мільёнаў еўра. Запчасткамі дзве сотні аўтамабіляў завезлі.
У Мінскай рэгіянальнай мытні таксама працавала паўнавартасная схема атрымання хабараў ад грамадзян Расіі і Казахстана, ўвозу транспартных сродкаў на льготных умовах.
Асобныя мытныя кіраўнікі не толькі аказвалі садзейнічанне ў перамяшчэнні тавараў, але і самі ажыццяўлялі кіраўніцтва буйнымі кантрабанднымі каналамі. Так, начальнік мытнага паста «Казловічы» Гур'еў арганізаваў канал незаконнага перамяшчэння буйных таварна-матэрыяльных каштоўнасцяў, кошт якіх склала больш за чатырыста дваццаці трох мільёнаў рублёў.
Іржа карупцыі закранае і рэальны сектар эканомікі. Адкаты, хабары за спрыяльнае рашэнне пытанняў, злоўжыванне службовым становішчам выяўляюцца ва ўсіх сферах і галінах.
З нядаўніх часоў пад асаблівым кантролем у нас будаўнічая галіна. Каля 18 кілаграмаў золата, амаль паўмільёна даляраў на рахунках і парадку 10 тысяч даляраў гатоўкай канфіскавана ў рамках крымінальнай справы ў дачыненні да службовых асоб ТАА «Антасам». Заказчыкі шматпавярховага жылога дома зрывалі тэрміны ўводу яго ў эксплуатацыю і незаконна завалодалі грашовымі сродкамі дольшчыкаў, пераводзячы іх у золата.
У жніўні мінулага года за хабар амаль у 20 тысяч долараў ЗША затрыманы намеснік дырэктара прадпрыемства «Гордорматериалы» Крепский, які аказаў садзейнічанне ў крадзяжы васемсот дзевятнаццаці тон асфальтабетоннай сумесі, прызначанай для будаўніцтва дарожнай сеткі Мінска.
Гэта не адзін эпізод, не адзін аўтамабіль асфальту. Колькі вадзіцеляў і іншых асоб ведалі і былі ўцягнутыя ў працэс крадзяжоў? Як кажуць у такіх выпадках, пытанне рытарычнае. Я гэта зрабіў заўвагу для таго, каб яшчэ раз падкрэсліць, што аб парушэннях закона, аб карупцыйных праявах мы ўсе ведаем. Але хто-то пра гэта знаходзіць мужнасць сказаць, а хтосьці сарамліва замоўчвае гэтыя пытанні.
Па дзесяць эпізодах атрымання хабараў на суму больш за 26 тысяч долараў ЗША, амаль 100 мільёнаў рублёў, прад'яўлена абвінавачанне кіраўніку прадпрыемства «Минсккоопвторресурсы» Іванову.
Зло карупцыі амаль заўсёды стаіць побач з разгільдзяйствам, наплявальніцкім стаўленнем да сваёй справы. І тут у нас, прама скажу, дрэнна справа ідзе з адказнасцю кіраўнікоў.
Запар і побач мы бачым такую сітуацыю. Праваліў справу, разваліў усё, што змог, збег з кіруючай пасады і амаль тут жа ўсплыў ў іншай якасці - і зноў на хлебным, сытным і цёплым месцы.
Мяркуйце самі, за махінацыі з продажам кватэр у Гомелі ад пасады першага намесніка старшыні аблвыканкама быў вызвалены Баранаў. Пасля чаго ён уладкаваўся першым намеснікам дырэктара «Беларуснафта-Гомельаблнафтапрадукт». Які праходзіў па той жа «кватэрнага» крымінальнай справе былы першы намеснік старшыні Гомельскага гарвыканкама Ранько перасеў у крэсла дырэктара філіяла Гомельскага мантажнага ўпраўлення «Трэст Белсантэхмантаж № 1».
Былы дырэктар унітарнага прадпрыемства «Упраўленне справамі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі» Сержана, які схаваў судзімасць, апынуўся на пасады намесніка кіраўніка адміністрацыі Заводскага раёна Мінска.
Сёння, вядома ж, усе яны выдвараны з гэтых пасад. І гэта, я вам проста нагадаю, было маё апошняе папярэджанне губернатарам і ўсёй вертыкалі ўлады, якія перасаджваюць падобных людзей з аднаго крэсла ў іншае, з аднаго цёплага месца ў іншае. Яшчэ хоць адно падобнае паўтор - і вы разам з імі пойдзеце ведаеце куды!
Я яшчэ раз падкрэсліваю: гэта тычыцца губернатараў і ўсёй вертыкалі ўлады.
І я тут, вы заўважылі, шмат кажу «намеснік», «намеснік», а радзей - «начальнік». І калі я кажу, што першы намеснік Ладуцька, то ў мяне як мінімум пад падазрэннем сам Ладуцька. Калі я кажу, што намеснік міністра, то, значыць, і гэты міністр такі ж. Калі я кажу пра Гомелі і аблвыканкаме, то я памятаю, што там быў Якабсон, а сёння - Дворнік.
Можна прывесці яшчэ адзін паказальны прыклад з вылучэннем Меркушава на пасаду кіраўніка адміністрацыі Кастрычніцкага раёна Віцебска ў снежні 2011.
Дарэчы, для даведкі, калі хто-то забыўся: Віцебскую вобласць у нас ўзначальвае рэвалюцыйны губернатар, які вядзе страшную барацьбу з карупцыяй.
Працуючы дырэктарам у адкрытага акцыянернага таварыства «БелВітуніфарм», ён (Меркушев. - Заўвага. Рэд.) Не справіўся з рэалізацыяй інвестыцыйнага праекта па выпуску імпартазамяшчальных лекаў. Тым не менш яго прызначаюць першым намеснікам старшыні Віцебскага гарвыканкама. Гэта значыць адтуль выгналі - перавялі на пасаду нядрэнную.
Аднак і там ён усё праваліў. Але нават пасля гэтага яго кандыдатура прапаноўвалася на пасаду кіраўніка адміністрацыі Кастрычніцкага раёна Віцебска, хоць і была адхіленая. Пасля ў красавіку 2013 года ён зноў прызначаецца, кім бы вы думалі, дырэктарам ААТ «БелВітуніфарм». Разумееце, адкуль сышоў - туды і прыйшоў.
Пры гэтым ўсталяваў сабе гэты дзеяч аклад у 20 мільёнаў рублёў, увёў пасады трох намеснікаў, каб нармальна было жыць, выязджаў з сям'ёй у так званую «службовую камандзіроўку» ажно ў Іарданію. Чаму там вучыўся, не ведаю! Давёў прадпрыемства да банкруцтва і збег у Прыбалтыку.
Дык вось, я хачу папярэдзіць Генеральнага пракурора: туды адпраўце губернатара і ўсіх, хто яго прызначаў, хай яго адтуль прывязуць дадому, для таго каб мы маглі з ім разабрацца.
У сувязі з гэтым я скажу наступнае. Па карупцыянерам мы даўным-даўно вызначыліся - іх месца ў турме. Але развал працы - гэта таксама падобна злачынству. І часам, а можа, і часцяком яшчэ больш значны і сур'ёзны для дзяржавы з пункту гледжання страт. І тут мы пяройдзем ад размоў і ўгавораў да справы.
Праваліў працу - ні на якое хлебнае месца працаўладкавацца такі нягоднік не зможа. Ні ў дзяржаўным сектары, ні ў прыватным - нідзе!
Будзе падфастрыгаваць вуліцы! Вось гэта - калі ласка!
У бліжэйшы час мной будзе падпісаны дэкрэт, ён на выхадзе, які раз і назаўжды скончыць з «перасаджвання» з крэсла ў крэсла і разгільдзяйствам кіраўнікоў усіх рангаў.
Гэта будзе суровы, жорсткі, але справядлівы дэкрэт.
Па-першае, будзе ўстаноўлена персанальная, падкрэсліваю, персанальная адказнасць кіраўнікоў і спецыялістаў за агульны стан спраў на даручаным ім прадпрыемстве.
Выкананне паказчыкаў, прыбытак - гэта добра. Але гэтага мала. Кіраўнік адказвае за ўсё прадпрыемства. За стан спраў на ім без усялякіх выключэнняў - ад бяспекі работнiкаў да парадку ў цэхах, у двары, на складах. І нават за добраўпарадкаванне тэрыторыі вакол.
Мне ўжо надакучыла бачыць гэтыя звалкі, бруд, смецце, гэтыя мурашнік і свінушнік. Па «адзежы» таксама можна пра многае судзіць. Калі завод добра працуе - там няма гэтага, там няма развалу. А калі усюды бруд па калена, то і прыбытку там не дачакаешся.
Мы не настолькі багатыя, каб бяздумна гнаіць пад адкрытым небам сыравіну, каб дарагое абсталяванне гадамі прастойвала, пакрываючыся пылам і ржавея. Такіх кіраўнікоў інакш як злачынцамі не назавеш.
Так што калі дзе-то падобнае будзе выяўлена, то кіраўнік ідзе ў адстаўку неадкладна. А калі яшчэ шкоду прадпрыемству выявім, таксама ведаеце куды.
Па-другое, гэтым дэкрэтам будзе ўведзена абавязковае ўзгадненне мясцовай уладай любой службовай перамяшчэння кіраўнікоў, намеснікаў і галоўных спецыялістаў усіх прадпрыемстваў - і дзяржаўных, і прыватных. Падкрэсліваю - усіх, без выключэння! Хай прыватнікі мяне пачуюць - іх гэта будзе тычыцца напрамую.
Нельга дапусціць, каб тыя, хто заваліў справу, зноў ўсплылі ў гэтых жа цёплых месцах. І, вядома, казаць аб нейкай асаблівай ролі прыватнай уласнасці. Яны працуюць у Беларусі - значыць, будуць жыць па законах нашай дзяржавы. Парушаць закон - панясуць пакаранне!
Прычым ўзгадненне будзе тычыцца як прызначэння на пасаду кіраўнікоў прадпрыемстваў і галоўных спецыялістаў, так і звальненьня з яе.
Усе правалілі справу кіраўнікі павінны запомніць: у іх цяпер дзве дарогі - або ў дворнікі, ці выбар за імі.
Праблему карупцыі мы падымаем не ў першы раз.
Калі зірнуць на сітуацыю з карупцыйнымі праявамі ў нашых суседзяў, то мы, магчыма, выглядаем зусім прыстойна, не самым горшым чынам. Але тое ў суседзяў, гэта іх справа, а я кажу пра сябе, я кажу пра нас, пра ўладу і пра нашу краіну, Беларусі.
У адрозненне ад іншых мы ўвесь час і сістэмна змагаемся з гэтым злом. У нашых чыноўнікаў, трэба аддаць належнае, няма яхт, палацаў і лімузінаў. Сумленных і прыстойных людзей ва ўладзе, вядома ж, большасць. Але рашучай, пераломнай перамогі над карупцыяй і падстаў для самазаспакаення ўсё ж пакуль няма.
І гэта прыводзіць нас да ключавога пытання: ці ўсе мы робім для выкаранення гэтага зла? Не абмяжоўваемся ці толькі павярхоўнымі мерамі?
Сусветны вопыт ясна паказвае: карані карупцыі ляжаць глыбока ў эканамічнай сістэме, прычым не толькі ў нашай, але і ў агульнасусветнай, глабальнай, адгарадзіцца ад якой мы ніколі не зможам.
Так, ніхто не папракне нас у мяккацеласць ў адносінах да карупцыянераў. У нас іх рэальна, не на словах, выяўляюць, апранаюць кайданкі і дзесяткамі, нават сотнямі адпраўляюць ў сутарэньні. Але пакаранне, нават незваротнае, здольно толькі падрэзаць пустазелле карупцыі, зрэзаць верхні пласт.
А каб вырваць карані, трэба капаць значна глыбей. Неабходны сістэмныя меры па змяненні многіх эканамічных і кіраўніцкіх інстытутаў.
Калі мы заводзім крымінальную справу, то б'ём ўжо па хвастах, рэагуем на факт, які адбыўся. Мы павінны папярэджваць, профілактавать карупцыю. Мы павінны зрабіць так, каб у адных выпадках карупцыя стала нявыгаднай, у іншых - лёгка раскрываемой, а ў трэціх - і наогул немагчымай.
І гэта зусім не фантастыка. У некаторых сферах мы ўжо зрабілі гэта. Самы яскравы прыклад - паступленне ў ВНУ. Не буду пра гэта распавядаць, вы памятаеце, як за хабар «залатая моладзь» прарывалася ў ВНУ, і ведаеце, што такое тэставанне, пры ўсіх недахопах мы, вядома, ўдасканальваем гэты працэс, але сёння паступіць у ВНУ можна ў пераважнай большасці толькі па ведах . Не буду казаць, што абсалютна на 100 адсоткаў, але ў пераважнай большасці. Так давайце зробім ва ўсіх сферах нашага грамадскай і эканамічнай жызні тое ж самае.
Менавіта да такіх сістэмным рашэнням мы павінны імкнуцца ва ўсіх сферах. Беларусь павінна паказаць прыклад, як можна і трэба змагацца з карупцыяй.
У бліжэйшыя некалькі гадоў нам неабходна рэалізаваць шэраг сістэмных мер па барацьбе з гэтым злом.
Першае. Дзяржаўны апарат павінен пайсці на радыкальнае збавенне ад залішніх і неўласцівых для яго функцый.
Ён павінен браць на сябе толькі тыя паўнамоцтвы, якія ніхто, акрамя дзяржавы, выконваць не здольны і не павінен. Усё астатняе трэба аддаць грамадству - шараговым грамадзянам, прадпрыемствам і рынку.
Прычым маюцца на ўвазе не толькі і не столькі фармальныя паўнамоцтвы. У адміністрацыйных працэдурах мы ўжо навялі адносны парадак.
Але ёсць праславуты «адміністрацыйны рэсурс». Варта як-небудзь начальніку захацець, дапусцім, абкласці данінай бізнэсмэна, і ён знойдзе тысячу спосабаў выкруціць прадпрымальніку рукі. І фармальна ўсё зробіць у рамках закона, фармальна.
І гаворка ідзе не толькі аб паўнамоцтвах грамадзянскіх чыноўнікаў, але і сілавых структур, кантралёра, а можа быць, нават перш за ўсё іх. Нельга забываць: тыя, хто закліканы змагацца з карупцыяй, часам самі з'яўляюцца яе крыніцамі. «Дахаваньне» бізнесу з боку сілавікоў, знішчэнне канкурэнтаў пад маркай той жа барацьбы з карупцыяй, вымагальніцтва праз пагрозы штрафаў і крымінальных спраў, звядзенне асабістых рахункаў - усё гэта, на жаль, родныя плямы сілавых структур.
Вось, дапусцім, так званая заказная праверка. Аднаму бізнэсоўцу трэба задушыць канкурэнта. Ён падкупляе праваахоўнікі, і той пачынае прэсаваць фірму-канкурэнта. Прычым пад сцягам барацьбы з той жа карупцыяй. Маўляў, ёсць сігналы, падазрэнні, нам трэба ўсё праверыць. У гэты час праца фірмы цалкам блакаваная. Потым, можа, нічога і не знойдуць. Але бізнес-то ўжо падарваны. Фармальна ўсё правільна, а па сутнасці - злачынства! І такіх сітуацый нямала.
Нядаўна мы рэзка скарацілі колькасць нашага дзяржапарату. Прытым што ён і да гэтага быў невялікім у параўнанні з іншымі краінамі. У Беларусі колькасць чыноўнікаў на тысячу занятых адно з самых нізкіх у Еўропе і Садружнасці Незалежных Дзяржаў. У нас - 35 чалавек, у Расіі - 75, у Казахстане - каля 50, Латвія, Літва, Эстонія, Польшча (так званыя рыначнікі!) - да 70 чалавек, гэта значыць у 2 разы больш, чым у нас.
Сёння настаў час для больш маштабнай задачы. Скараціць ня колькасць, а залішнія паўнамоцтвы чыноўнікаў.
Даручаю Адміністрацыі Прэзідэнта неадкладна заняцца гэтым фундаментальным пытаннем. Прыцягвайце да абмеркаваньня не толькі чыноўнікаў, але і прадпрымальнікаў, звычайных грамадзян, СМІ, экспертаў. І да канца года гэтая сістэма павінна зарабіць.
Гэта датычыцца і дэбюракратызацыі нашага ўсяго жыцця, пра якую мы шмат гаварылі і прынялі адпаведную Дырэктыву, за якую адказвае Кіраўнік Адміністрацыі.
Пры гэтым тут задача значна складаней аптымізацыі колькасці. Але і эфект ад яе вырашэння будзе на парадак маштабней.
Другое. Мы павінны пачаць жыць па сродках.
Не раз мы з вамі пераконваліся: там, дзе мадэрнізацыя праводзіцца за дармовыя дзяржаўныя сродкі, яна аказваецца ў разы даражэй, чым у прыватніка, калі ён робіць за свае ўласныя грошы.
Прычыны відавочныя, іх усяго дзве - абыякавасць і карупцыя. Калі кіраўнік зацікаўлены ў развіцці прадпрыемства, то ён імкнецца зэканоміць, шукае і знаходзіць лепшыя варыянты.
А калі ён адчувае сябе на прадпрыемстве дачаснікаў, то і стаўленне да справы такое ж - наплявацельскае. Такія кіраўнікі не варушацца, не гандлююцца - ідуць па шляху найменшага супраціўлення. Гэта ў лепшым выпадку. У горшым жа - такі дырэктар проста пачынае красці.
Таму трэба перастаць бяздумна раздаваць грошы направа і налева. Гэта, дарэчы, не толькі эканамічная катэгорыя - гэта як раз адзін з дастаткова эфектыўных метадаў барацьбы з карупцыяй. Чым менш даеш грошай, тым менш можна ўкрасці.
Мы не адмаўляемся ад дзяржаўных інвестыцый у рэальны сектар. Ёсць сферы, куды наогул ніхто, акрамя дзяржавы, у агляднай перспектыве ўкладваць не будзе. Гэта перш за ўсё інфраструктура, дарогі, камунікацыі. Наогул усе тыя галіны, дзе нельга чакаць хуткай і хуткай аддачы.
Аднак раздачы дармовых грошай быць не павінна.
Неабходна выбудаваць новую сістэму дзяржаўнай фінансавай дапамогі.
Там, дзе праект рызыкоўны, і там, дзе гэтага рызыка гатовы ўзяць на сябе прыватны бізнес, чаго мы туды лезем?! Не трэба марнаваць сродкі з дзяржаўнай кішэні.
Адначасова рэальны сектар павінен імкнуцца ўсё ў большай ступені працаваць за кошт заробленых сродкаў і за кошт прыцягнутых інвестыцый.
Неабходны конкурсны падыход да размеркавання дзяржаўных сродкаў. На іх, дарэчы, можа прэтэндаваць і прыватнік. Але ўмовы, якія выстаўляюцца і прыватніку, і дзяржпрадпрыемству, павінны быць выразнымі, празрыстымі і абавязкова роўнымі .
Будзем пераходзіць ад патэрналізму, ад поўнай апекі дзяржаўных прадпрыемстваў да прадастаўлення дзяржпадтрымкі на роўных для ўсіх умовах. Гэта прынцып і агульны падыход.
Але для яго рэалізацыі спатрэбіцца перагледзець адпаведныя прылады эканамічнай палітыкі. Пры правільным падыходзе атрымаем вынік, нанесём па карупцыі і крадзяжу вельмі магутны ўдар.
Трэцяе. Неабходна павышаць прэстыж дзяржаўнай службы.
Дзяржслужачых у нас засталося няшмат. Лішнюю ўладу мы ў іх забярэм. Але тыя, хто працуе ў дзяржапараце, павінны быць лепшымі!
Кіраўнічая сістэма павінна рабіць стаўку на ініцыятыўных, якія думаюць, адказных людзей.
Для прыцягнення самых класных спецыялістаў трэба вырашаць задачу па павышэнню прэстыжу дзяржаўнай службы.
Мы ніколі не песцілі сваіх дзяржслужачых. Дастаткова паглядзець на краіны- суседзі і параўнаць, як жывуць чыноўнікі там і як у нас. Нядаўна расійскі прэм'ер -міністр Мядзведзеў заявіў: яго турбуе, што моладзь усё часцей імкнецца ў дзяржапарат. У нас наадварот. Жадаючых ёсць чынавенскі хлеб ўсё менш і менш.
З аднаго боку, гэта значыць, што мы моцна трымаем чыноўнікаў у рамках і прымушаем іх служыць народу. І гэта добра. З іншага - гэта трывожны знак для нас: здольная моладзь, ды і не толькі моладзь, сыходзіць, і часцяком у камерцыйныя структуры.
Мабыць, прыйшоў час вярнуцца да пытання аплаты працы дзяржслужачых. Гэта таксама датычыцца настаўнікаў і ўрачоў. Калі казаць аб бюджэтнай сферы ў цэлым, то сёння суадносіны зарплаты бюджэтнікаў і сярэдняй па краіне далёка ад аптымальнага - крыху больш за 70 адсоткаў.
Я прывёў у прыклад Расею, але я далёкі ад тых канцэптуальных разваг, палажэнняў, якія пануюць у Расеі: вось давайце, маўляў, чыноўніку заплацім яшчэ ў дзесяць разоў больш, потым яшчэ ў сто разоў больш, а потым наогул яго перавядзём на забеспячэнне дзяржавы - і ён стане сумленным. Глупства поўная, всe ляжыць у сутнасці чалавечай: чым больш чалавеку ў асноўным дастаецца, тым да большага ён імкнецца. Дасі мільён - заўтра два захоча .
Таму павышаць зарплату трэба. Трэба, каб ён цаніў, у тым ліку і з пункту гледжання матэрыяльнай, сваю працу, каб яна была прэстыжнай, але і рабіць больш жорсткімі, з іншага боку, патрабаванні да дзяржаўных служачых таксама трэба.
Калі нам удасца рашуча правесці ўсе пазначаныя меры, то мы здолеем, магчыма, першыя на ўсёй постсавецкай прасторы вывесці барацьбу з карупцыяй на новы, сістэмны ўзровень і хутка дамагчыся вынікаў, параўнальных з лепшымі сусветнымі ўзорамі.
